Στις μέρες μας, οι λέξεις άγχος ή στρες κυριαρχούν όταν θέλουμε να περιγράψουμε μια συναισθηματική μας κατάσταση. Οι όροι «άγχος» και «στρες» χρησιμοποιούνται συχνά ο ένας στη θέση του άλλου, ενώ στην πραγματικότητα διαφέρουν. Πρέπει κανείς να γνωρίζει τη διαφορά μεταξύ άγχους και στρες, για να είναι σε θέση να περιγράψει αυτό που βιώνει στον γιατρό του και, επομένως, να λάβει την κατάλληλη θεραπεία, τονίζει η γενική ιατρός, δρ. Καδιανή Νιώτη.

Άγχος vs Στρες

Το στρες είναι η φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού σε ένα νέο και απαιτητικό ερέθισμα. Προκαλεί την απελευθέρωση αδρεναλίνης, η οποία μας επιτρέπει να παίρνουμε γρήγορες αποφάσεις, να ανταποκρινόμαστε στις προκλήσεις και να παραμένουμε σε εγρήγορση. Ορισμένα άτομα αντιμετωπίζουν χρόνιο στρες, το οποίο επιβαρύνει το καρδιαγγειακό σύστημα και μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε κατάθλιψη. Η αίσθηση ελέγχου και η θετική στάση βοηθούν να αντιμετωπίσει κανείς τα συμπτώματα του στρες και να χαλαρώσει. Το άγχος, μερικές φορές, είναι αποτέλεσμα του στρες, αποτελεί όμως μια διαφορετική κατάσταση υγείας. Το άγχος μοιάζει περισσότερο με το αίσθημα του φόβου, παρά με το στρες. Όταν έχουμε άγχος, αυτό οφείλεται σε ένα ερέθισμα που μας προκαλεί φόβο και ένα αίσθημα αδυναμίας. Μερικοί άνθρωποι δεν είναι σε θέση να αναγνωρίσουν τα αίτια του άγχους που βιώνουν ή πάσχουν από διαταραχές άγχους που απορρυθμίζουν τη ζωή τους. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, οι φοβίες και το άγχος εμποδίζουν την ομαλή εξέλιξη της ζωής ενός ατόμου. Ειδικότερα, όπως επισημαίνει η ειδικός, το ψυχολογικό άγχος είναι μια κατάσταση που αντιμετωπίζεται συνήθως χωρίς φαρμακευτική αγωγή: κάνεις τις καθημερινές σου δραστηριότητες, και αυτό υποχωρεί όταν σταματάει να υπάρχει η αιτία που άλλαξε την καθημερινότητά σου. Το παθολογικό άγχος, αντίθετα, σε εμποδίζει να ακολουθήσεις τις συνηθισμένες δραστηριότητές σου. Αντιμετωπίζεται με αντικαταθλιπτικά φάρμακα, που ανήκουν στις σωματικές μεθόδους αντιμετώπισης της καταθλιπτικής διαταραχής, καθώς και με συνεδρίες ψυχοθεραπείας. Μερικά από τα συμπτώματα του άγχους και του στρες είναι κοινά. Και στις δύο περιπτώσεις αισθανόμαστε ανησυχία, ταραχή ή δυσφορία. Το στρες, πολλές φορές, αποτελεί προπομπό του χρόνιου άγχους. Τόσο το άγχος, όσο και το στρες, σε μικρές δόσεις έχουν παραγωγικά αποτελέσματα, αν όμως χάσουμε τον έλεγχο, μπορεί να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα υγείας, αναφέρει η δρ. Νιώτη.

Αιτίες και αποτελέσματα του άγχους

Δεν είναι γνωστές οι αιτίες που κάποιοι άνθρωποι καταφέρνουν να αντιμετωπίσουν το άγχος τους, ενώ κάποιοι άλλοι όχι, οδηγούμενοι βαθμιαία στην κατάθλιψη. Ίσως η κληρονομικότητα και η ανθρώπινη βιοχημεία να παίζουν κάποιο ρόλο. Το ίδιο το άγχος είναι μια φυσιολογική ψυχολογική και σωματική αντίδραση απέναντι στις θετικές και τις αρνητικές πλευρές της ζωής. Σε βοηθά να αντιμετωπίζεις τις δυσκολίες με αυξημένη αντίληψη και ετοιμότητα. Ωστόσο, οι χρόνια αγχογόνες καταστάσεις συνδέονται και αυξάνουν την πιθανότητα κατάθλιψης, αν δεν έχεις μάθει να τις αντιμετωπίζεις σωστά. Μπορεί να σε κάνουν να είσαι συχνά κακόθυμος, να μην είσαι αποδοτικός στην εργασία σου, να μην «ευχαριστιέσαι» τις αισθηματικές σου σχέσεις, ακόμα και να μην καταφέρνεις να ανταποκριθείς στα απλά καθημερινά σου καθήκοντα. Το στρες, όπως και το άγχος, μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές ψυχικές διαταραχές, σημειώνει η ειδικός. Η γενικευμένη αγχώδης διαταραχή είναι μια πάθηση, στην οποία δεν αναγνωρίζεται κάποια συγκεκριμένη αιτία. Αντιθέτως, η αγχώδης διαταραχή μπορεί να οφείλεται σε συγκεκριμένους παράγοντες, όπως οι κοινωνικές εκδηλώσεις ή η μοναξιά. Οι φοβίες, από την άλλη, αφορούν στον φόβο που αισθανόμαστε για ένα άτομο ή μια κατάσταση. Τέλος, η ιδεοληπτική νεύρωση (γνωστή και ως ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή) μπορεί να οφείλεται στην εμμονική ανάγκη ελέγχου μιας κατάστασης, η οποία πηγάζει από το άγχος και το στρες.

Άσκηση και αντιμετώπιση άγχους

Η σωματική χαλάρωση, η απόσπαση της προσοχής και ο έλεγχος των σκέψεων αποτελούν το τρίπτυχο της επιτυχημένης διαχείρισης του στρες που προτείνουν οι ειδικοί. Οι τεχνικές αυτές «καλμάρουν» το συμπαθητικό νευρικό σύστημα, αυξάνουν τη λειτουργία του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος και τελικά προκαλούν χαλάρωση (συμπαθητικό και παρασυμπαθητικό σύστημα, ρυθμίζουν αμφότερα τη λειτουργία των εσωτερικών οργάνων και την ανταλλαγή της ύλης του οργανισμού). Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι οι τεχνικές χαλάρωσης είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές, αναφέρει η δρ. Νιώτη:

• Οι αναπνευστικές ασκήσεις προσφέρουν άμεση ανακούφιση από το στρες. Η βασική αναπνευστική άσκηση στην οποία πρέπει να εξασκηθείτε είναι η διαφραγματική αναπνοή, η αναπνοή δηλαδή που γίνεται με τη σύσπαση του διαφράγματος (του μυός που βρίσκεται ανάμεσα στη στομαχική κοιλότητα και την κοιλότητα του θώρακα) με σκοπό τη χαλάρωσή του.

• Bγείτε βόλτα. Όταν το στρες σας κυριεύει, μια αποτελεσματική μέθοδος άμεσης αντιμετώπισης είναι να ασχοληθείτε με μια μορφή άσκησης, π.χ. βγείτε μια βόλτα γύρω από το τετράγωνο. Με τον τρόπο αυτόν, ο οργανισμός σας «καταναλώνει» την περίσσεια αδρεναλίνη, ενώ το μυαλό σας αποσπάται από τις ανήσυχες σκέψεις. Γενικότερα, οι έρευνες αποκαλύπτουν ότι όσοι ασχολούνται συστηματικά με μια σωματική δραστηριότητα, ταλαιπωρούνται λιγότερο από το άγχος και την κατάθλιψη, σε σύγκριση με όσους κάνουν καθιστική ζωή. Επιπλέον, η άσκηση σας βοηθά να αποκτήσετε καλύτερο έλεγχο του σώματός σας, καθώς και να διακρίνετε ευκολότερα τη διαφορά ανάμεσα στην ένταση και τη χαλάρωση του οργανισμού.

• Τεντωθείτε με διατάσεις.Οι διατάσεις βοηθούν τους μυς να χαλαρώσουν και εσάς να καταπολεμήσετε την ένταση. Εάν θέλετε, μπορείτε να εφαρμόσετε μερικές απλές διατάσεις της γιόγκα: - Κάντε περιστροφές με το κεφάλι, σκύβοντας από την αριστερή προς τη δεξιά μασχάλη. Με τον τρόπο αυτό, γίνεται διάταση των μυών του αυχένα. - Σταθείτε όρθιοι με τα χέρια ψηλά και νιώστε ότι κάποιος σας τραβά τα χέρια προς το ταβάνι. Θα αισθανθείτε ότι οι σπόνδυλοί σας «ξεκολλούν» και με τον τρόπο αυτόν, τεντώνεται η σπονδυλική σας στήλη. - Καθίστε με την πλάτη ίσια και στρίψτε τον κορμό (όχι τη λεκάνη) ελαφρά προς τα δεξιά και μετά προς τα αριστερά. Η άσκηση αυτή είναι ευεργετική για τα νεύρα γύρω από τη σπονδυλική στήλη.

• Κάντε μασάζ. Το μασάζ οποιασδήποτε μορφής (σιά­τσου, κλασικό σουηδικό μασάζ κτλ.) βοηθά το σώμα να χαλαρώσει και συμβάλλει στη μείωση των επιπέδων της κορτιζόλης στον οργανισμό. Επιπλέον, όταν χαλαρώνει το σώμα, τείνει να χαλαρώνει και ο νους. Μάλιστα, σχετικές έρευνες έχουν δείξει ότι το μασάζ έχει πιο ευεργετική δράση στη μείωση των επιπέδων της κορτιζόλης και του καρδιακού ρυθμού, σε σύγκριση με μια φιλική συζήτηση, γεγονός που αναδεικνύει τη θεραπευτική δύναμη του αγγίγματος. Το ιδανικό είναι να σας κάνει μασάζ ένα οικείο σας πρόσωπο. Εναλλακτικά, κάντε μόνοι σας μαλάξεις στον αυχένα και τους ώμους, όπου τείνει να συσσωρεύεται η ένταση.

Συμπτώματα και ενίσχυση του οργανισμού

Τα συμπτώματα του έντονου στρες μπορούν να εκδηλωθούν σε τέσσερα επίπεδα: στα συναισθήματα, στις σκέψεις, στη συμπεριφορά και στο σώμα μας, διευκρινίζει η ειδικός. Ως προς το σώμα μας, το στρες μπορεί να εκδηλωθεί με εφίδρωση, ταχυπαλμία, δυσκολία στην αναπνοή, σφιγμένους μυς, συχνοουρία, πονοκέφαλο, δυσκολίες στον ύπνο, διαρκές αίσθημα κόπωσης, εξάντληση. Τα συμπτώματα αυτά ποικίλλουν, ανάλογα με τη σοβαρότητά τους. Ως προς τα υπόλοιπα τρία επίπεδα, τα αρνητικά συναισθήματα, οι μόνιμα αρνητικές σκέψεις και η νευρική ή/και απόμακρη συμπεριφορά απέναντι στους άλλους αποτελούν βασικά χαρακτηριστικά μιας αγχώδους κατάστασης. Ωστόσο, δεν πρέπει να αφήνουμε το στρες να μας κατακλύζει. Η διαχείρισή του είναι κάτι που μαθαίνεται και, μάλιστα, μέσα από μικρές καθημερινές κινήσεις, αναφέρει η δρ. Νιώτη.

• Σκεφτείτε Όμορφες Εικόνες: Το μυαλό μας έχει απίστευτες δυνατότητες. Οι εικόνες που δημιουργεί μπορεί να μας κάνουν αμέσως να ηρεμήσουμε, δημιουργώντας μια ατμόσφαιρα χαλάρωσης.

• Ακούστε Μουσική: Όπως είναι γνωστό, η μουσική έχει χαλαρωτικές ιδιότητες, μπορεί να σας βοηθήσει να ηρεμήσετε και να ξεκουραστείτε. Οι έρευνες δείχνουν ότι η μουσική απελευθερώνει ορμόνες αντι-στρες στον εγκέφαλό μας. Όποιο είδος μουσικής και αν προτιμάτε, όποιος κι αν είναι ο τόπος (στο σπίτι, στο γραφείο, στο αυτοκίνητο), η μουσική μπορεί να επιβραδύνει τους καρδιακούς ρυθμούς, να μειώσει την αρτηριακή πίεση, να επιβραδύνει μια ταχυπαλμία και να μειώσει τα επίπεδα του στρες του οργανισμού.

• Γελάστε με την Καρδιά σας: Τίποτε δεν μας χαλαρώνει περισσότερο από το γέλιο, το οποίο μας γεμίζει με θετική ενέργεια.

• Αναπνεύστε Βαθιά: Οι ασκήσεις για βαθιά αναπνοή παρέχουν στο σώμα επιπλέον οξυγόνο και βοηθούν ιδιαίτερα στη χαλάρωση.

• Σκεφτείτε Θετικά: Προσπαθήστε να βλέπετε τη θετική πλευρά των πραγμάτων, «να βλέπετε το ποτήρι μισο-γεμάτo» και να σκέφτεστε πάντα τα καλά

• Φροντίστε τον Εαυτό σας: Μάθετε να αφιερώνετε λίγη ώρα κάθε μέρα αποκλειστικά στον εαυτό σας.

Καθημερινές συνήθειες που μειώνουν τις πιθανότητες εμφάνισης κρίσεων άγχους Το να απομακρύνουμε το άγχος από τη ζωή μας δεν είναι καθόλου εύκολο. Ωστόσο, όπως τονίζει η δρ. Νιώτη, υπάρχουν διάφοροι τρόποι που μπορούν να μας βοηθήσουν:

• Να υιοθετήσουμε μια υγιεινή ζωή, με ένα σταθερό πρόγραμμα κανονικού ύπνου και φαγητού, σωματική άσκηση και αρκετό χρόνο αφιερωμένο στην ξεκούραση και τη διασκέδαση (π.χ. επαφή με την οικογένεια, τους φίλους).

• Να μειώσουμε τις πηγές του στρες στην καθημερινότητά μας. Μπορούμε π.χ. να μην αναλαμβάνουμε ­περισσότερες υποχρεώσεις από όσες ­μπορούμε να φέρουμε σε πέρας.

• Να καταφεύγουμε σε μεθόδους χαλάρωσης (π.χ.άσκηση, σωστές αναπνοές, μουσική, εκδρομές κ.ά.).

• Να εξωτερικεύουμε το άγχος μας καθώς, όπως σημειώνει η ειδικός, έχει παρατηρηθεί ότι όσοι μιλούν για τα προβλήματά τους ­βρίσκονται σε καλύτερη κατάσταση από όσους «κλείνονται» στον εαυτό τους, χωρίς να μοιράζονται τις ανησυχίες τους με τους άλλους.